Σύμφωνα με τον Φουκώ, η πανθομολογούμενη σήμερα αποτυχία της Φυλακής ως σωφρονιστικό ίδρυμα δεν αποτελεί παράδοξο, αν τη δούμε διαφορετικά. Αν κατανοήσουμε το τρίπτυχο Δικαιοσύνη, Αστυνομία, Φυλακή ως ένα ενιαίο σύνολο που ακολουθεί μια τακτική, μια τεχνολογία, μια οικονομία της ανομίας, της παραβατικότητας, της εγκληματικότητας. Που σαν τέτοιες, μικρή μόνο σχέση έχουν με την έννοια της Δικαιοσύνης. Που διαφοροποιεί, αποσιωπά, ανέχεται, επιλέγει και αναπαράγει ορισμένα τμήματα μέσω της φυλάκισης. Ο εγκλεισμός στη Φυλακή παίζει εδώ καθοριστικό ρόλο και συνεπώς η «αποτυχία» ίσως να μην είναι τέτοια. Αυτός προφανώς είναι ο λόγος που ενώ εδώ και δύο αιώνες η κριτική έχει κονιορτοποιήσει τον επίσημο σωφρονιστικό σκοπό της Φυλακής και οι δήθεν μεταρρυθμίσεις της για τον πραγματικό σωφρονισμό, εξαρχής και μέχρι σήμερα δεν σταμάτησαν ποτέ, η Φυλακή ζει και βασιλεύει, όπου και να στρέψουμε το βλέμμα μας. Αντί να κλείνουν, κτίζονται όλο και περισσότερες.
Αυτές οι σκέψεις με κυρίευσαν μετά τη διπλή απόρριψη από τη Διεύθυνση της Φυλακής -και με τις δύο κυβερνήσεις- ενός αιτήματός μου, που είναι και νόμιμο και λογικό, στα πλαίσια του επίσημου σωφρονιστικού λόγου. Σύμφωνα με το άρθρο 20 παρ. 1 του Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας ορίζεται ότι «σε κάθε κατάστημα οργανώνονται προγράμματα εκπαίδευσης (...) σε συνεργασία με ειδικά κέντρα κατάρτισης (...)». Περιττό να πω ότι σε όλα αυτά τα χρόνια του εγκλεισμού μου μετά το 2002 κανένα τέτοιο πρόγραμμα δεν υπήρξε, εκτός απ' το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας. Στο οποίο, όταν το 2005 ο τότε συγκρατούμενός μου Αγγ. Κανάς θέλησε να φοιτήσει κάνοντας αίτηση, την απέρριψαν με αστεία προσχήματα και δεν τον δέχτηκαν.
Το 2003, με προσωπικές μου ενέργειες μέσα από τη Φυλακή, πληροφορήθηκα ότι υπήρχε ένα πανεπιστήμιο στο Παρίσι, το Paris7-Diderot, όπου φυλακισμένοι σε χώρες της Ε.Ε. μπορούσαν να φοιτήσουν. Γράφτηκα σ' αυτό, αφού τίποτε ανάλογο δεν υπήρχε στη χώρα μας, και φοίτησα στα μαθηματικά, κανονικά όλ' αυτά τα χρόνια. Τον Ιούνιο πήρα το δίπλωμα Master RA Rech. και στη συνέχεια έγινα δεκτός για τη Διδακτορική Διατριβή. Με ειδοποίησαν όμως ότι έπρεπε να διαθέτω έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή για την προετοιμασία της, όπως γίνεται στις χώρες της Ε.Ε. Με πληροφόρησαν μάλιστα ότι δεν θα υπήρχε θέμα ασφαλείας, αφού μπορούν τεχνικά να μπλοκάρουν τον υπολογιστή, ώστε αυτός να είναι συνδεδεμένος μόνο με το portal του πανεπιστημίου. Στις 17-9-2009 έκανα λοιπόν αίτηση προς τη Διεύθυνση της Φυλακής να μου επιτρέψουν να φέρω για λόγους εκπαιδευτικούς έναν υπολογιστή.
Η απάντηση μου δίδεται στις 30-9, τέσσερις μέρες πριν από τις εκλογές, είναι απορριπτική, με την αιτιολογία ότι το άρθρο 19 παρ. 6 του Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας «απαγορεύει απολύτως τη χρήση ηλ. υπολογιστών στους χώρους κράτησης».
Επισήμως την απόφαση υπογράφει το Συμβούλιο της Φυλακής, αλλά γνωρίζω ότι η αίτησή μου είχε σταλεί στο Υπουργείο. Ομως ο Εσωτ. Κανονισμός Λειτουργίας στο άρθρο 19 παρ. 6 λέει ότι απαγορεύεται η χρήση υπολογιστή «εκτός αν υπάρχουν ειδικοί εκπαιδευτικοί λόγοι ύστερα από απόφαση του Συμβουλίου της Φυλακής», που είναι ακριβώς η περίπτωσή μου.
Ξανακάνω λοιπόν στις 25-10-09 δεύτερη αίτηση, ενώ στις 14-10 τρεις καθηγητές μου - μεταξύ των οποίων και η επιβλέπουσα το Διδακτορικό- και η Διευθύντρια του Τμήματος του Γαλλικού Πανεπιστημίου στέλνουν επιστολή στον Υπουργό Δικαιοσύνης και στον Διευθυντή της φυλακής. Σ' αυτήν υποστηρίζουν το αίτημά μου και υπογραμμίζουν ότι είναι η πρώτη φορά που ένας φυλακισμένος συνεχίζει τις σπουδές στα Μαθηματικά σε τόσο ψηλό επίπεδο και ότι είναι σημαντικό για τη Δημοκρατία και για την αντιμετώπιση των φυλακισμένων στην Ευρώπη να του επιτραπεί να προσφέρει στη συλλογική Επιστημονική Ερευνα. Η απάντηση έρχεται στις 2-12-09 και είναι πάλι απορριπτική για τους ίδιους λόγους! Αυτή τη φορά απ' τους αρμόδιους του Υπουργείου Δικαιοσύνης, υποτίθεται σήμερα εκσυγχρονιστές και προοδευτικούς!
Στις 10-1-2010 κάνω τρίτη αίτηση ενώ παράλληλα προσφεύγω στο Συνήγορο του Πολίτη γι' αυτήν την παραβίαση του δικαιώματος στη γνώση. Στην αίτηση επικαλούμαι τους Ευρωπαϊκούς Σωφρονιστικούς Κώδικες που περιέχονται στη σύσταση Rec (2006) 2, η οποία έχει υιοθετηθεί από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης στις 11-1-2006, που προσδίδουν ιδιαίτερη σημασία στην εκπαίδευση των κρατουμένων ορίζοντας χαρακτηριστικά (στην παρ. 28.1) ότι «κάθε Φυλακή θα επιδιώκει να προσφέρει σε όλους τους κρατουμένους πρόσβαση σε εκπαιδευτικά προγράμματα, τα οποία θα είναι όσο το δυνατόν πιο κατανοητά και τα οποία θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους και θα λαμβάνουν υπόψη τις φιλοδοξίες τους». Επικαλούμαι το άρθρο 55 του Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας που ορίζει ότι «ο εγκληματολόγος εξετάζει τη νομική και την πραγματική κατάσταση των κρατουμένων με στόχο την εναρμόνιση των μέσων και μεθόδων έκτισης των ποινών με τη νομολογία του ΕΔΔΑ, τις συστάσεις και τους στοιχειώδεις κανόνες διεθνών οργανισμών». Τέλος, προτείνω συγκεκριμένους χώρους εντός της φυλακής όπου θα μπορούσε να βρίσκεται κλειδωμένος ο υπολογιστής, όπου θα πηγαίνω τις ώρες που θα ορίσουν, ώστε να μην παραβιάζεται η απαγόρευση κατοχής υπολογιστή εντός του προσωπικού κελιού. Μέχρι σήμερα περιμένω την απάντηση. Τέσσερις μήνες έχουν περάσει για ένα τόσο απλό, λογικό και σύννομο αίτημα.
Βέβαια μέσα στα πλαίσια του επίσημου λόγου περί σωφρονισμού, οι δύο απορρίψεις συνιστούν κραυγαλέα αντίφαση, θέατρο του παραλόγου με πρωταγωνιστή το ίδιο το κράτος. Εάν όμως τον δούμε σαν ιδεολογία, σαν ιδεοληψία, όλα φωτίζονται και γίνονται λογικά. Η φυλακή δεν σωφρονίζει. Διαχειρίζεται το έγκλημα κατά το δοκούν, περιορίζοντας όχι μόνο το δικαίωμα στην ελευθερία, αλλά σειρά από άλλα δικαιώματα, ανάμεσά τους και αυτό στη γνώση. Αποκωδικοποιώντας τες λοιπόν, το μήνυμα σε απλά ελληνικά επιβεβαιώνει τον Φουκώ και είναι σαφές: Τα ντοκτορά είναι για τους καθώς πρέπει, τους golden boys, τους Υπουργούς, όχι για τους εγκληματίες.
Φυλακές Κορυδαλλού 28-1-2010
Αλέκος Γιωτόπουλος
))).jpg)
